Het Anne Frank Huis was financieel zelfstandig, tot de toeristen wegbleven
De kamers van het Achterhuis zijn leeg, precies een week voor de nieuwste lockdown zou ingaan en ook de musea voorlopig weer zouden moeten sluiten. Het lijkt op deze mistige dag wel of de afwezigheid van de acht bewoners die zich hier twee jaar lang verstopten daardoor tastbaarder is. De plaatjes van filmsterren die Anne Frank op het behang plakte om haar kamertje minder bedompt te maken. De gebloemde wc-pot die niemand van de onderduikers overdag mocht gebruiken. Het lage aanrecht waar het schaarse eten werd bereid dat stiekem was gekocht op de zwarte markt.
Wie sinds het uitbreken van de coronacrisis het Anne Frank Huis op een doordeweekse dag bezoekt, kan die stilte helemaal alleen ervaren. ‘Je hebt nu de ruimte om rustig te kunnen kijken. Heel indrukweekend’, zegt Claudine (24) uit Veenendaal. Voor Sarah (25) uit Amsterdam is het haar tweede bezoek. ‘Maar de eerste keer was ik een jaar of 12. Nu is het anders. Ik woon sinds een paar jaar in de Rivierenbuurt, waar op straat de namen staan van bewoners die zijn weggevoerd’. Ronaly (30) uit Aruba wilde al sinds ze negen jaar geleden nar Nederland verhuisde een bezoek brengen. ‘Maar de rij was altijd te lang.’
Voor de coronacrisis kwam 90% van de bezoekers van het Anne Frank Huis uit het buitenland. Tegenwoordig is driekwart Nederlander, voor wie dit dé kans is een van de populairste toeristische bestemmingen eindelijk zelf te zien. ‘Normaal laten we tachtig mensen per kwartier toe, tegenwoordig dertig, maar zelfs die tickets verkopen we niet allemaal. Laatst zaten we op driehonderd bezoekers voor de hele dag’, zegt directeur Ronald Leopold. ‘Ik ben ontzettend blij als we open mogen zijn, zodat we kunnen doen waarvoor we zijn opgericht, maar financieel kost het ongeveer net zoveel als het opbrengt.’
De Anne Frank Stichting, die in 1957 werd opgericht om het Anne Frank Huis open te stellen en educatieve programma’s te verzorgen, krijgt geen structurele subsidie. De stichting wil onafhankelijk zijn, zowel financieel als politiek. Dat kon ook, natuurlijk, omdat de belangstelling uit de hele wereld al die jaren alleen maar groeide. In 2019 bezochten 1,3 miljoen mensen de plek waar de ondergedoken joodse Anne Frank haar dagboek scheef, een record. Dus ja: de Anne Frank Stichting werd keihard getroffen toen deze stroom klanten door corona wegbleef. In plaats van de geplande €15 mln aan inkomsten verwacht het museum dit jaar €4 mln omzet te draaien. Leopold: ‘Als we niets zouden doen, zo hebben we in mei berekend, stevenen we de komende jaren af op een tekort van €15 mln tot €17 mln. We verwachten pas in 2023 weer zonder tekort te draaien.’ De stichting heeft inmiddels afscheid genomen van de freelancers en van een op de vijf vaste medewerkers. Een uiterst pijnlijke maatregel, vindt Leopold: ‘Voor veel mensen is werken bij de Anne Frank Stichting heel betekenisgevend. Ze voelen zich verbonden met de plek en met onze missie. Het is meer dan de plek waar ze hun inkomen verwerven.’
Daarnaast is er gebruik gemaakt van overheidssteun, heeft het museum een tijdelijke huurkorting gekregen van de Stichting Behuizing Anne Frank Stichting, die de panden beheert, en is de ticketprijs fors verhoogd, van €10,50 (begin 2020), via €12,50 (nu) naar €14 per volwassene (vanaf 1 januari). ‘Het is een les voor ons geweest’, zegt Leopold. ‘Wij zijn een niet-gesubsidieerde organisatie die altijd zonder problemen haar eigen inkomsten kon genereren, omdat de vraag naar kaartjes zo groot was. Maar als dat wegvalt, ben je direct in de problemen. We moeten de financiële basis van de organisatie verbreden.’ Als voorbeeld noemt hij de educatieve projecten die de Anne Frank Stichting in de hele wereld uitvoert met plaatselijke partners. ‘Vaak heeft zo’n buitenlandse partner niet veel geld, maar als we overtuigd zijn dat we ergens aanwezig moeten zijn, betalen wij het. Daar zijn we voor, dat is onze missie. Maar daar zijn we te ver in doorgeschoten. De situatie was: bij de Anne Frank Stichting is het gratis, όόk als het ging om een diversiteitstraining bij Nederlandse bedrijven. Dat gaan we niet meer doen.’ Ook is de stichting, een beetje onwennig, begonnen met fondsenwerving. Er zijn al mooie giften binnengekomen, waaronder anderhalve ton van een particulier fonds. Voor het eerst staat er op de site naast de ticketknop ook een knop om iets te doneren. Leopold: ‘In het grote geheel van de catastrofe zijn het druppels die daarop binnenkomen. Maar uit die in totaal €200 per dag spreekt een enorme verbondenheid. Ik vind het hartverwarmend.’
Bron: Financieel dagblad