De overeenkomst tussen een knot wol en een fiscaal probleem
Ik kom nog vanuit de generatie dat als ik vroeger bij mijn oma kwam dat ze dan zat te breien. Het gebeurde daarbij niet zelden dat oma dan op enig moment de knot wol in de knoop had zitten. Wat deed oma dan? Ze trok net zolang aan de touwtjes, totdat ze de knot wol ontrafeld had. Als ze aan touwtje trok en merkte dat de knot wol verder in de knoop raakte, liet ze het touwtje los en trok ze aan een ander touwtje. Eigenlijk is het met fiscaal probleem niet anders. Pluk en trek net zolang aan het probleem totdat je een mooie oplossing voor jouw cliënten te pakken hebt.
Recentelijk moest ik in mijn eigen juridische adviespraktijk daar weer aan denken. Het huwelijk tussen een man en een vrouw was zoals we dat juridisch noemen, duurzaam ontwricht geraakt, oftewel in normaal Nederlands: Ze wilden gaan scheiden. Toen ze in het huwelijk waren getreden hadden partijen huwelijkse voorwaarden laten opstellen, de meest koude uitsluiting voor de vrouw die je je maar kunt voorstellen. Oftewel vrijwel het volledige vermogen was voor de man en vrijwel niets voor de vrouw. Zoals ongeveer te doen gebruikelijk hadden partijen al die jaren niets met hun huwelijkse voorwaarden gedaan. Ze hadden zich daarbij zeker niet gerealiseerd dat in de jurisprudentie aan het niet bijhouden van de huwelijkse voorwaarden zeer verstrekkende consequenties worden verbonden.
Voorzien van advocaten waren partijen, met alle negatieve energie en niet te vergeten de oplopende kosten van dien, al 3 jaar aan het procederen. In de gevoerde correspondentie zag je de standpunten alleen maar verharden en het bereiken van een oplossing leek verder weg dan ooit. Op verzoek van beide partijen mocht ik mij tegen deze casus aan bemoeien, om te onderzoeken of ik een voor beide partijen bevredigende oplossing kon bereiken. Het bleek mij daarbij dat de vrouw indachtig de gemaakte huwelijkse voorwaarden, zeker nog wel in die geest wilde handelen. Anderzijds wilde ze wel een genoegdoening voor het jarenlange huwelijk en de door de man gedane uitspraken dat zijn geld haar geld was. Ze wilde bovendien om haar moverende redenen dolgraag blijven wonen in de woning die de man reeds voor het huwelijk had aangeschaft. Het toeval wilde dat de vrouw daarbij beschikte over een behoorlijke som aan geld die zij krachtens erfrecht van haar overleden ouders had verkregen. Onder dat soort omstandigheden helpt dat uiteraard. Raadpleging van de testamenten van de beide ouders van de vrouw leerde dat daar ten aanzien van het krachtens erfrecht verkregen vermogen keurig een privatieve clausule in stond zodat dat geld volledig van haar was en niet van haar “ex”-echtgenoot. Desalniettemin had ze net niet voldoende vermogen om de woning van de man over te nemen. De ter zake van de overdracht van de woning aan de vrouw verschuldigde overdrachtsbelasting bleek daarbij een behoorlijke bottleneck. De simpele vraag lag dan ook voor de hand of we die overdrachtsbelasting er niet uit konden snijden.
Bij enig onderzoek bleek die overdrachtsbelasting bespaard te kunnen worden door tussen de man en de vrouw een kortstondige gemeenschap van goederen aan te gaan. Natuurlijk is daarbij aandacht besteed aan het antwoord op de vraag of dat in fiscalibus goed gaat als je dat in het zicht van een echtscheiding doet. De Hoge Raad (ons hoogste rechtscollege) heeft reeds in 1993 in een tweetal arresten aangegeven dat het bij een situatie van buiten gemeenschap van goederen kortstondig aangaan van een gemeenschap van goederen waarin de woning viel geen fraus legis oplevert. Ik in een conclusie van de Advocaatgeneraal in 2013 haalt hij deze arresten en deze leer nog steeds aan. Hij constateert daarbij bovendien dat de wetgever vooraf op deze mogelijkheid geattendeerd is en desondanks niet met reparatiewetgeving is gekomen. In dezelfde zin luidde een zeer recente uitspraak van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant van 13 juli 2023. In nauw overleg met een notaris is deze oplossing inmiddels op een voor beide partijen uiterst bevredigende wijze afgerond.
De casus zelf bevestigde mij weer in het oordeel blijf plukken trekken aan het probleem totdat je het ontrafeld hebt, net zoals mijn oma vroeger deed met de knot wol die in de knoop zat.
Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze column, bel naar Hans de Willigen 06-15851402 of mail naar hans@dewilligenadvies.nl